Voorbereid op klimaatverandering

Het regent steeds vaker en harder in Nederland.

Feiten en cijfers

Het klimaat verandert. Er valt nu per jaar 25% meer neerslag dan in 1901. Er zijn ook steeds vaker zware buien waaruit grote hoeveelheden regen valt. Klimaatverandering zorgt voor meer overlast door water. Denk aan zeespiegelstijging, overstromingen en bodemdaling. Maar ook voor langere periodes van droogte en hitte, zoals in de zomer van 2018. De gemiddelde temperatuur in Amsterdam is sinds 1950 met 1,6 graden gestegen.

Ons gebied is heel divers. Er zijn steden met veel verharde wegen. Maar er zijn ook grote veengebieden. En we hebben diepe polders en hoge zandgronden.

Er moeten de komende jaren ongeveer 240.000 nieuwe woningen rond Amsterdam worden bijgebouwd. Het is daarbij belangrijk om het gebied zó in te richten dat het is voorbereid op de toekomst.

Onze rol

Klimaatverandering is een probleem dat iedereen raakt. Ons waterschap kan de problemen niet alleen oplossen. We moeten samenwerken met al onze partners in ons gebied. Met andere overheden én met het bedrijfsleven en inwoners. We moeten ervoor zorgen iedereen zich bewust wordt van het probleem en in actie komt.

We moeten veel extra werk verzetten om ons gebied voor te bereiden op klimaatverandering. En we moeten ons extra inspannen om de doelen uit het landelijke Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie te halen.

Gemeenten zijn hierbij belangrijke partners. Zij staan het dichtst bij de inwoners. Samen met de provincies beslissen zij over de inrichting van de omgeving. Als waterschap richten we ons op het waterbeheer in het gebied. Samen met deze overheden kunnen we het gebied goed inrichten en aanpassen.

Naast overheden zijn allerlei andere partijen betrokken bij klimaatadaptatie. Denk bijvoorbeeld aan woningbouwverenigingen, ontwikkelaars, bouwbedrijven, netbeheerders, landeigenaren, inwoners en boeren. Maar ook aan tuincentra, installatiebedrijven en verzekeraars. En ze hebben allemaal hun eigen verantwoordelijkheden, belangen en financiële (on)mogelijkheden. Een aantal voorbeelden van samenwerking:

• Minder verharde tuinen: stenen eruit en groen erin. Zodat regenwater de grond in kan zakken. En de tuin in een warme periode verkoeling geeft. Om bewoners bewust te maken, werken we samen met tuincentra.
• Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor schoolpleinen en het inrichten van openbare ruimte: een park of groenstroken is beter dan een plein vol met tegels.
• In de stad kunnen slimme, groene daken veel water vasthouden. Groene daken helpen om gebouwen koel te houden. En ze houden water vast. Met een ‘slim’ polderdak kun je zelfs water tijdelijk opslaan als het hard regent.
• Een slimme regenton, die zichzelf leeg laat lopen als er een bui aankomt. Zodat er water in opgeslagen kan worden als er veel regen valt.
• Samen met beheerders van diensten die van levensbelang zijn kijken hoe hoog het water komt bij een overstroming, en of ze dan hun diensten kunnen blijven leveren. Zo nee, dan maatregelen nemen.
• Samenwerken om te zorgen dat in nieuwe wijken hevige neerslag op ter plekke kan worden verwerkt. En dat er wordt nagedacht over hitte en verkoeling.

Onze plannen

Het waterschap heeft in 2018 het Programmaplan Klimaatadaptatie (U verlaat deze site) vastgesteld. Het waterschap maakt hiervoor 700.000 euro per jaar beschikbaar. In het plan staat dat ons gebied in 2050 aangepast moet zijn aan veranderingen in het klimaat. Zodat er zo min mogelijk schade ontstaat bij overstromingen. Of bij extreem weer, zoals hevige regen, droogte of hitte. En dat de maatschappij hier zo min mogelijk last van heeft.

Bij het plan hoort ook de aanpak van problemen door klimaatverandering op de lange termijn. Bijvoorbeeld de stijging van de zeespiegel, bodemdaling en veranderingen in de hoogte van het grondwater.

De maatregelen die we gaan nemen bieden ook kansen. We werken meteen aan een mooiere en groenere leefomgeving. 

Hoe pakken we het aan?

We proberen op 3 manieren onze doelen voor klimaatadaptatie te bereiken:  

1. We maken onze eigen bezittingen klaar voor klimaatverandering. Denk hierbij aan dijken, pompen, het oppervlaktewater en onze rioolwaterzuiveringen.
2. We maken andere partijen bewust van hun eigen rol en welke stappen zij kunnen zetten. Zoals met Amsterdam Rainproof (U verlaat deze site). Rainproof is een netwerk van organisaties. Samen zetten ze zich in om Amsterdam bestand te maken tegen wateroverlast. Rainproof is opgestart door de gemeente Amsterdam en het waterschap. Zo gebruiken we dus ons netwerk om partijen in beweging te brengen. De komende bestuursperiode willen we nog meer partijen aanmoedigen om maatregelen te nemen op het gebied van klimaatadaptatie.
3. We willen aansluiten bij bouwplannen in ons gebied. Bij veel van deze plannen liggen kansen voor klimaatadaptatie. Bijvoorbeeld bij de bouw van ongeveer 240.000 nieuwe woningen in de omgeving van Amsterdam.

Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie

Gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk werken samen in het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie. Hierin staat hoe de overheid klimaatadaptatie in het hele land wil versnellen en versterken. De afspraak is dat eind 2020 alle overheden de plannen op het gebied van klimaatadaptatie uitvoeren. En dat de eerste plannen van de agenda met concrete maatregelen klaar zijn.

De toekomst en vragen aan het bestuur

Om onze doelen op het gebied van klimaatadaptatie te halen werken we de komende jaren samen met gemeenten, provincies en allerlei maatschappelijke partijen in ons gebied. Daaruit komen nieuwe vragen in de komende bestuursperiode:

• Welk type schade en overlast vinden we erg en wat accepteren we?
• Welke rol neemt het waterschap op zich om de doelen op het gebied van klimaat te halen?
• Hoe wil het waterschap bijdragen? Met kennis en ervaring? Of met middelen?
• Gaan we een vergoeding geven aan bewoners of bedrijven die bewust bezig zijn met klimaatadaptatie?
• Willen we ons extra inzetten voor woningbouw on ons gebied? Hoe werken we daarvoor samen met bijvoorbeeld woningbouwverengingen en projectontwikkelaars?