Amsterdamse grachten
De Amsterdamse grachten zijn uniek werelderfgoed. Ze maken Amsterdam tot één van de steden met het meeste water ter wereld. Lees meer over de geschiedenis van deze kanalen. En waarom de Amsterdamse grachten steeds schoner worden.
Geschiedenis
In Amsterdam ligt meer dan 100 kilometer gracht met meer dan 1500 bruggen. De bekendste grachten zijn de Herengracht, Prinsengracht en de Keizersgracht. Samen vormen zij de Amsterdamse grachtengordel. Het zijn kanalen die in de 17e eeuw zijn gegraven, tijdens de Gouden Eeuw. De Singel ligt daarbinnen en werd al veel eerder aangelegd: in de 15e eeuw. Het was toen samen met de Kloveniersburgwal een soort slotgracht om het oude centrum van de stad. De Amsterdamse grachtengordel staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO.
Meer weten over de geschiedenis? Bekijk dan de tijdlijn onderaan deze pagina.
Waarom zijn er grachten?
De belangrijkste reden is om controle te krijgen over het water. Amsterdam ligt in een nat, moerassig gebied. Door kanalen te graven voor het water konden de gebouwen in de stad droog blijven. Met sluizen kon het water netjes afgevoerd worden naar de Zuiderzee (nu het Markermeer). Met de grachten werd het ook makkelijker voor handelaren om zich met hun spullen door de stad te verplaatsen. Handig, want Amsterdam werd al snel een belangrijke handelsstad. Natuurlijk waren de grachten ook een goede verdediging tegen indringers.
Waterkwaliteit steeds beter
Elke dag meten we het water in de gracht. We meten de temperatuur en de hoogte van het water. En we kijken welke stoffen en bacteriën erin zitten. Wat zien we: de kwaliteit van het grachtenwater wordt steeds beter. Dat komt doordat we de grachten steeds schoner houden. We halen het vuil uit de grachten. En we hebben nu alle woonboten op het riool aangesloten.
Doorspoelen of niet?
Alle grachtenpanden zijn tegenwoordig op het riool aangesloten. En de laatste woonboten in 2017 ook. Maar vroeger loosden de mensen hun vuile water gewoon in de grachten. Daarom moesten de grachten regelmatig doorgespoeld worden met water uit het IJmeer of de Amstel. Bijvoorbeeld met gemaal Zeeburg. Nu hoeft dat niet meer. Alleen in bijzondere situaties spoelen we de grachten nog door. Bijvoorbeeld als het heel hard geregend heeft. De riolering kan dan overlopen. Daardoor kan vuil water in de grachten terechtkomen.
City Swim
Eén keer per jaar zijn de Amsterdamse grachten het terrein voor een zwemwedstrijd: de Amsterdam City Swim. Door mee te doen halen mensen geld op voor de ziekte ALS.
Meer weten? Bekijk onze pagina City Swim
Routes
Woont u zelf niet in Amsterdam? Dan is de stad zeker een bezoekje waard. Houdt u van wandelen, varen of fietsen? Bekijk dan eens onze routes.
Lopend
Loop de wandelroute Waterkeringpad. U loopt van Amsterdam Centraal tot Huizen. Of andersom.
De geschiedenis van de grachten
1394: Bier en vis uit de gracht
Eind 14e eeuw is het water in de grachten van goede kwaliteit. Dit blijkt uit het aantal vissen in de gracht. De schutterij - een soort stadswacht - krijgt in 1394 het voorrecht om vis uit de gracht te eten.
1480: Openbare toiletten
Door de groeiende bevolking van Amsterdam wordt het water steeds viezer. Afval, dode beesten, mest: mensen gooien alles in de Amstel en de grachten. Daarom plaatst het stadhuis vanaf 1480 secreten - een soort openbaar toilet - onder de bruggen.
1600: Grachtengordel groeit
In de 17e eeuw breidt de grachtengordel zich uit.
1621: Water verversen
In de Gouden Eeuw ververst het water in de grachten 2 keer per dag: met eb en met vloed.
1630: Aanleg sluizen
Nieuwe sluizen regelen vers water in de grachten.
1850: Grachten dempen
De nieuwe Dienst der Publieke Werken wil een aantal grachten dempen. Sommige grachten beginnen namelijk te stinken. Dit ondanks het verversen van het water.
1872: Einde eb en vloed
De Oranjesluizen en de IJdijk worden gebouwd. Hierdoor verdwijnen eb en vloed in de grachten en de Amstel.
1935 - 1987: Riool
De binnenstad wordt in 1935 aangesloten op het riool. De grachtengordel volgt vanaf 1973.
2010: Woonboten op het riool
Vanaf 2010 worden onder de naam Schoon Schip alle woonboten aangesloten op het riool.
2012: Eerste City Swim
In 2012 zwemmen duizenden deelnemers tijdens de eerste City Swim in de Amstel en de grachten.