Hensbeker 300 jaar
In 2017 werd onze hensbeker 300 jaar oud. Maar wat is een hensbeker? Waar werd deze voor gebruikt? En door wie? Waar staat de beker nu? Bent u benieuwd naar de geschiedenis? U leest hier alles over de hensbeker.
Dijkgraaf Gerhard van den Top kijkt naar de hensbeker
Jan Lankhorst maakte 300 jaar geleden de zilveren hensbeker voor het Hoogheemraadschap Zeeburg en Diemerdijk. Een hoogheemraadschap heet nu een waterschap. In de 18e eeuw gebruikten we de zilveren beker bij onze vergaderingen. Met de beker lieten we zien dat we samenwerkten. En gaven we onze besluiten extra betekenis.
Geschiedenis
Nederland had in 1717 duizenden waterschappen. Zij waren verantwoordelijk voor het waterbeheer in de lager gelegen delen van ons land. Sommige waterschappen hadden een hensbeker. Deze bekers werden gebruikt bij speciale bijeenkomsten. Bijvoorbeeld wanneer er nieuwe leden van het bestuur werden gekozen. Het woord ‘hens’ betekent ‘handen’ of ‘groep’. Zoals in ‘alle hens aan dek’.
Het uiterlijk van de beker
Op het deksel van de hensbeker van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht staat ‘adversus mare luctor’ gegraveerd. Dit betekent: ‘mij verzettend worstel ik met de zee’. De Romeinse zeegod Neptunus ondersteunt de beker. Onderaan staat de zee met zeewezens en de vier windrichtingen. Op het deksel staat een leeuw die de wapens van Holland en Utrecht vasthoudt.
Omgesmolten
Het scheelde weinig of deze zilveren beker was voor altijd verloren gegaan. In 1795 had het bestuur geld nodig. Iedereen moest zilver inwisselen, zodat er munten van gemaakt konden worden. Het inleveren van zilver kon ook afgekocht worden. Het bestuur van het hoogheemraadschap vond de beker zo belangrijk dat ze voor ‘afkoop’ kozen.
Waar staat de beker?
Soms mogen musea de hensbeker lenen. In 1883 stond hij op de Wereldtentoonstelling in Amsterdam. En in dit bijzondere jaar staat de beker in het Muiderslot tijdens de tentoonstelling "Muiderslot, de geheime sleutel van Amsterdam". Vanaf dinsdag 5 december 2017 kunt u hem weer bewonderen in het kantoor van ons waterschap. Als herinnering aan de belangrijke opdracht om samen ons gebied te beschermen tegen het water.
Samen tegen het water
In de middeleeuwen was Holland een moerasgebied met meren en een open verbinding met de zee. Vanaf de 13e eeuw maakten bewoners het moeras droog voor de landbouw. Door het graven van sloten en het afbranden van het moerasbos ontstond een landschap zonder bomen. Door het water af te voeren zakte de grond tot onder het zeeniveau. Er moesten dijken komen om deze polders droog te houden. Dit kostte veel geld en er waren veel mensen voor nodig.
De graaf van Holland kreeg het niet voor elkaar in z’n eentje. Het bouwen van de dijken werd een verantwoordelijkheid van iedereen. Er ontstond een bestuurssysteem met dijkgraven en landeigenaren. De eigenaren van het land betaalden jaarlijks de waterschapsbelasting. Met dit geld zorgden de waterschappen voor sterke dijken en goed werkende sluizen. Ook zorgden ze ervoor dat het grondwater goed werd afgevoerd.
De eerste klus samen: de Diemerzeedijk
De kilometerslange Diemerzeedijk loopt ten oosten van Amsterdam tot voorbij Muiden. Deze dijk werd aangelegd in de 13e eeuw om het ‘nieuwe’ land te beschermen tegen de Zuiderzee. De dijken werden ook gebruikt om in de bloeiende stad Amsterdam te komen. Maar de dreiging van het water bleef. In 1421 stroomde heel Holland onder water door de Sint-Elisabeth vloed. Het dorpje Diemen was bijna helemaal verdwenen. De maat was vol. Dus werd in 1437 het Hoogheemraadschap Zeeburg en Diemerdijk opgericht. De belangrijkste opdracht was om de Diemerzeedijk te verhogen en te versterken.
Tot in de 20ste eeuw braken met regelmaat de dijken door. Pas na de laatste grote overstroming in 1916 werden er grotere plannen gemaakt. De afsluitdijk werd in 1932 aangelegd. Hierdoor werden de bewoners van Amsterdam en de omringende gebieden in het stroomgebied van de Amstel en Vecht veel beter beschermd tegen het water.
Eeuwige worsteling
De worsteling met het water is er nog steeds. Doordat het weer verandert zijn er nieuwe bedreigingen. Een stijgende zeespiegel, dalend polderland, hevigere neerslag en langere perioden van droogte. Het waterschap speelt nu nog steeds een belangrijke rol bij de bescherming tegen het water. Net zoals toen de hensbeker werd gemaakt, 300 jaar geleden.
Wilt u de hensbeker zien? Kom dan naar ons kantoor.